Kadry i Płace 
19 marca 2025
Zasiłek chorobowy – kto i kiedy może go otrzymać?
Zasiłek chorobowy to świadczenie dla pracowników czasowo niezdolnych do pracy z powodu choroby. Jego wypłata zależy od liczby dni zwolnienia oraz zgłoszonych do ZUS ubezpieczonych. Sprawdź, kiedy świadczenie wypłaca pracodawca, a kiedy ZUS. Ile wynosi to świadczenie pieniężne? Jaka jest podstawa wymiaru zasiłku?
SPIS TREŚCI
- Czym jest zasiłek chorobowy 2025?
- Komu przysługuje zasiłek chorobowy?
- Kto i za ile dni L4 wypłaca zasiłek chorobowy?
- Wysokość zasiłku chorobowego
- Okres przysługiwania zasiłku chorobowego
- Kiedy zasiłek chorobowy nie przysługuje?
- Wniosek o zasiłek chorobowy
- Podsumowanie
Czym jest zasiłek chorobowy 2025?
Zasiłek chorobowy jest świadczeniem wypłacanym przez płatnika składek, którym jest albo pracodawca albo ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych). Zasiłek chorobowy ubezpieczony otrzymuje w okresie niezdolności do pracy np. z powodu choroby. Co ważne – zasiłek chorobowy przysługuje jedynie osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym — obowiązkowym lub dobrowolnym. Kiedy pracownikowi przysługuje zasiłek?
Komu przysługuje zasiłek chorobowy?
Zasiłek chorobowy a okres wyczekiwania
Prawo do zasiłku chorobowego mają osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu przez określony czas – tzw. okres wyczekiwania.
Osoba ubezpieczona nabywa prawo do zasiłku chorobowego po okresie wyczekiwania który wynosi :
- 30 dni przy obowiązkowym ubezpieczeniu chorobowym (w przypadku pracowników zatrudnionych na umowie o pracę)
- 90 dni przy dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym (dla osób prowadzących działalność gospodarczą lub pracujących na umowie zlecenie )
Prawo do zasiłku bez okresu wyczekiwania przysługuje osobom:
- absolwentom szkół, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
- ubezpieczonym, których niezdolność do pracy spowodowana została chorobą zawodową, wypadkiem przy pracy albo w drodze do pracy lub z pracy,
- ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają co najmniej 10 -letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia.
Zwolnienie lekarskie (L4) jest podstawą do wypłaty zasiłku, a jego wysokość zależy od wynagrodzenia pracownika.
Kto i za ile dni L4 wypłaca zasiłek chorobowy?
ZUS wypłaca zasiłek chorobowy od:
- 34 dnia niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym w przypadku pracownika poniżej 50. roku życia,
- 15 dnia niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym w przypadku pracownika powyżej 50. roku życia.
Pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy przez 182 dni, chyba że przyczyną niezdolności do pracy jest choroba podczas ciąży bądź gruźlica. W tych przypadkach okres zasiłku wydłuża się do 270 dni. Potem pracownik nabywa prawo do świadczenia rehabilitacyjnego.
Chcesz być na bieżąco z kadrami, płacami i prawem pracy? Zapisz się do naszego newslettera i otrzymuj najważniejsze informacje prosto na swoją skrzynkę!
Wysokość zasiłku chorobowego
Jaka jest kwota zasiłku chorobowego? Wysokość zasiłku chorobowego wynosi zazwyczaj 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia. Natomiast 100% podstawy wymiaru przysługuje, jeżeli niezdolność do pracy powstała:
- podczas ciąży
- w skutek wypadku przy pracy, w drodze lub z pracy albo choroby zawodowej
- wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów oraz wskutek poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek, narządów.
Sposób obliczania podstawy wymiaru
Jaki jest wymiar zasiłku chorobowego? Podstawę wymiaru zasiłku stanowi średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym nastąpiła niezdolność do pracy. Osoby prowadzące działalność gospodarczą muszą regularnie opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe, aby otrzymać zasiłek.
Okres przysługiwania zasiłku chorobowego
Zasiłek chorobowy przysługuje maksymalnie:
- 182 dni w ciągu roku,
- 270 dni w przypadku ciąży lub gruźlicy.
Jeśli po tym okresie pracownik nadal jest niezdolny do pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne.
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Czy jest możliwe uzyskać zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia? Tak, w takiej sytuacji również pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Przysługuje on w przypadku niezdolności pracownika. W szczególności jeśli pracownik stał się niezdolny do pracy w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego, ale nieprzerwana niezdolność do pracy trwa po ustaniu ubezpieczenia.
Zasiłek chorobowy przysługuje również wtedy, gdy niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała dopiero po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, ale:
- nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego
- nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania ubezpieczenia chorobowego (w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby).
Skontaktuj się z ekspertem!
Zadbaj o sprawne zarządzanie kadrami oraz płacami w swojej firmie – powierz to ekspertom, którzy odciążą Cię od formalności, zapewniając pełne wsparcie i zgodność z przepisami. Skontaktuj się z nami już dziś i postaw na profesjonalizm, który usprawni Twoje działania biznesowe!
Zapraszamy do kontaktu!
Zasiłek chorobowy w okresie niezdolności do pracy, nie przysługuje w pewnych okolicznościach. Poniżej sytuacje, w których występuje brak prawa do tego świadczenia:
- zachowanie prawa do wynagrodzenia — jeśli w czasie niezdolności do pracy zachowujesz prawo do wynagrodzenia zgodnie z przepisami szczególnymi, zasiłek chorobowy nie przysługuje;
- urlopy i areszt — podczas urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem sytuacji ubezpieczenia chorobowego osób pracujących na skierowanie w czasie odbywania kary), nie przysługuje zasiłek chorobowy;
- okresy usprawiedliwionej nieobecności — jeśli niezdolność do pracy przypada w okresie usprawiedliwionej nieobecności, w którym nie zachowujesz prawa do wynagrodzenia, zasiłek chorobowy nie jest przyznawany. Dotyczy to również okresu od dnia śmierci pracodawcy do ustalenia nowego zarządu sukcesyjnego lub wygaśnięcia umowy o pracę na czas określony;
- umyślne przestępstwo lub wykroczenie — jeśli niezdolność do pracy wynikła z umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu, zasiłek chorobowy nie przysługuje;
- nadużycie alkoholu — okres pierwszych pięciu dni niezdolności do pracy spowodowanej nadużyciem alkoholu, stwierdzonej przez lekarza kodem 'C’ w zaświadczeniu lekarskim, nie podlega wypłacie zasiłku chorobowego;
- sfałszowane zwolnienie lekarskie — zwolnienie lekarskie objęte sfałszowaniem nie jest podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego;
- skrócenie okresu zwolnienia lekarskiego — lekarz orzecznik ZUS może skrócić okres zwolnienia lekarskiego, co może skutkować utratą prawa do zasiłku chorobowego po ustalonej dacie;
- brak badania lekarskiego — jeśli uniemożliwisz badanie lekarskie lub nie dostarczysz wyników badań w wyznaczonym terminie, zasiłek chorobowy nie będzie przysługiwał od dnia następnego po wyznaczonym terminie badania;
- ustanie tytułu ubezpieczenia — brak prawa do zasiłku chorobowego zachodzi w przypadku, gdy masz prawo do emerytury, renty, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku dla bezrobotnych, a także w sytuacjach, gdy ubezpieczenie ustało po wyczerpaniu limitu pobierania zasiłku chorobowego.
Kiedy zasiłek chorobowy nie przysługuje?
Kiedy ZUS nie wypłaci chorobowego?
Za jaki okres niezdolności do pracy zasiłek się nie należy? Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres zwolnienia lekarskiego, podczas którego zatrudniony, zachowuje prawo do wynagrodzenia, choć wlicza się go do okresu zasiłkowego.
Zasiłek chorobowy, mimo swojego istotnego znaczenia jako formy wsparcia finansowego w okresie niezdolności do pracy, nie przysługuje w pewnych okolicznościach. Poniżej znajdziesz sytuacje, w których występuje brak prawa do tego świadczenia:
- zachowanie prawa do wynagrodzenia — jeśli w czasie niezdolności do pracy zachowujesz prawo do wynagrodzenia zgodnie z przepisami szczególnymi, zasiłek chorobowy nie przysługuje
- urlopy i areszt — podczas urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem sytuacji ubezpieczenia chorobowego osób pracujących na skierowanie w czasie odbywania kary), nie przysługuje zasiłek chorobowy
- okresy usprawiedliwionej nieobecności — jeśli niezdolność do pracy przypada w okresie usprawiedliwionej nieobecności, w którym nie zachowujesz prawa do wynagrodzenia, zasiłek chorobowy nie jest przyznawany. Dotyczy to również okresu od dnia śmierci pracodawcy do ustalenia nowego zarządu sukcesyjnego lub wygaśnięcia umowy o pracę na czas określony
- umyślne przestępstwo lub wykroczenie — jeśli niezdolność do pracy wynikła z umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu, zasiłek chorobowy nie przysługuje
- nadużycie alkoholu — okres pierwszych pięciu dni niezdolności do pracy spowodowanej nadużyciem alkoholu, stwierdzonej przez lekarza kodem 'C’ w zaświadczeniu lekarskim, nie podlega wypłacie zasiłku chorobowego
- sfałszowane zwolnienie lekarskie — zwolnienie lekarskie objęte sfałszowaniem nie jest podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego
- skrócenie okresu zwolnienia lekarskiego — lekarz orzecznik ZUS może skrócić okres zwolnienia lekarskiego, co może skutkować utratą prawa do zasiłku chorobowego po ustalonej dacie
- brak badania lekarskiego — jeśli uniemożliwisz badanie lekarskie lub nie dostarczysz wyników badań w wyznaczonym terminie, zasiłek chorobowy nie będzie przysługiwał od dnia następnego po wyznaczonym terminie badania
- ustanie tytułu ubezpieczenia — brak prawa do zasiłku chorobowego zachodzi w przypadku, gdy masz prawo do emerytury, renty, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku dla bezrobotnych, a także w sytuacjach, gdy ubezpieczenie ustało po wyczerpaniu limitu pobierania zasiłku chorobowego.
Wniosek o zasiłek chorobowy
Jakie dokumenty do ZUS?
Zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA
Dokumentem potwierdzającym czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, konieczność osobistej opieki nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny, a także pobyt w szpitalu, jest zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy. Może je wystawić jedynie lekarz upoważniony przez ZUS, a dokument musi zostać sporządzony na formularzu ZUS ZLA.
Pracownik ma obowiązek dostarczenia tego zaświadczenia swojemu pracodawcy w terminie maksymalnie 7 dni od jego otrzymania. W przypadku opóźnienia, które nie wynika z przyczyn niezależnych od pracownika, wysokość przysługującego zasiłku zostaje pomniejszona o 25% za okres od 8. dnia niezdolności do momentu przekazania dokumentu pracodawcy. Należy jednak zaznaczyć, że to obniżenie nie dotyczy wynagrodzenia chorobowego.
Jeżeli czas niezdolności do pracy przekroczy łącznie 33 dni (lub 14 dni w przypadku niektórych grup pracowników) w ciągu roku kalendarzowego, pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego na zasadach określonych w ustawie. W sytuacji, gdy pracodawca nie ma uprawnień do wypłaty zasiłków, musi niezwłocznie przekazać zaświadczenie lekarskie do ZUS wraz z wymaganą dokumentacją, odnotowując datę jego dostarczenia przez pracownika.
Zaświadczenia dotyczące niezdolności do pracy trwającej do 33 dni (lub 14 dni) w danym roku kalendarzowym pozostają w dokumentacji pracodawcy.
Zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3
Jeśli pracodawca nie posiada uprawnień do wypłaty zasiłków, oprócz zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA musi przekazać do ZUS dokument potwierdzający wysokość wynagrodzenia – zaświadczenie płatnika składek na formularzu ZUS Z-3. W przypadku osób ubezpieczonych, które nie są pracownikami (np. zleceniobiorców), wymagane jest wypełnienie druku ZUS Z-3a. Dokument ten zawiera między innymi informacje o wynagrodzeniu stanowiącym podstawę do obliczenia należnego zasiłku.
Jeżeli pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie, powinno ono zostać wykazane w kolumnie 6 tabeli znajdującej się w punkcie 8 formularza. Należy uwzględnić pełną kwotę wynagrodzenia określoną w umowie o pracę lub innym dokumencie regulującym stosunek pracy, bez pomniejszania jej o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika.
Wniosek o wypłatę zasiłku opiekuńczego ZUS Z-15
Formularz ZUS Z-15 służy do ubiegania się o zasiłek opiekuńczy i należy go składać za każdym razem, gdy występuje potrzeba jego wypłaty. Wraz z wnioskiem trzeba dostarczyć wymagane dokumenty (wskazane poniżej), które potwierdzają prawo do otrzymania świadczenia za dany okres, a także zaświadczenie od pracodawcy na formularzu ZUS Z-3. Dokument ten jest wypełniany według tych samych zasad, co w przypadku składania wniosku o zasiłek chorobowy.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi, który jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad:
- zdrowym dzieckiem do ukończenia 8. roku życia w sytuacjach przewidzianych w ustawie,
- chorym dzieckiem do 14. roku życia,
- innym chorym członkiem rodziny.
Podsumowanie
Zasiłek chorobowy to ważne wsparcie finansowe dla osób, które czasowo nie mogą wykonywać pracy z powodu choroby. Aby go otrzymać, konieczne jest spełnienie określonych warunków, takich jak odpowiedni okres ubezpieczenia oraz prawidłowo wystawione zwolnienie lekarskie. Znajomość zasad dotyczących zasiłku pozwala lepiej zaplanować swoją sytuację finansową w razie nagłej niezdolności do pracy.
