Prawo Pracy 
21 stycznia 2025
Zajęcie komornicze pracownika lub zleceniobiorcy
Wynagrodzenie otrzymywane przez zleceniobiorcę jest chronione przed zajęciami komorniczymi na podobnych zasadach jak wynagrodzenie pracownika. Regulacje zawarte w Kodeksie pracy dotyczące kwoty potrąceń (a w a w zasadzie ich limitów) oraz wysokości kwoty wolnej od potrąceń znajdują również zastosowanie do wynagrodzeń wynikających z umowy zlecenia. Ile wynosi kwota wolna od zajęcia na rachunku? W jakiej wysokości komornik dokonuje potrąceń z wynagrodzenia? Czy inne kwoty dotyczą wynagrodzeń na podstawie umowy o pracę, z tytułu umowy o dzieło lub tytułu umowy zlecenia?
SPIS TREŚCI
- Jakie są granice egzekucji komorniczej?
- Zajęcie komornicze wynagrodzenia, czyli potrąceń z wynagrodzenia
- Ile komornik może zabrać z wynagrodzenia z umowy zlecenia?
- Gdy komornik zajmuje całość wynagrodzenia – jedyny dochód jaki otrzymuje zleceniobiorca
- Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej
Jakie są granice egzekucji komorniczej?
Zasady egzekucji komorniczej (tzw. egzekucja świadczeń) z wynagrodzenia za pracę są określone w przepisach prawnych, ponieważ wynagrodzenie stanowi główne źródło dochodów dłużnika. Celem tych regulacji jest zapewnienie równowagi: z jednej strony, komornik musi pozostawić dłużnikowi wystarczające środki na życie, z drugiej zaś umożliwić wierzycielom odzyskanie swoich należności. W związku z tym, ustawodawca ustanowił zasady dotyczące kolejności potrąceń, które można potrącić, oraz wysokość kwoty, która musi pozostać dłużnikowi na pokrycie podstawowych potrzeb. Jaka jest maksymalna kwota potrącenia z wynagrodzenia w postępowaniu egzekucyjnym?
Kwota ta, zwana kwotą wolną od potrąceń, jest uzależniona od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że ta kwota będzie rosła, jeśli wzrośnie wysokość minimalnego wynagrodzenia. Zmiany te będą miały miejsce m.in. od 1 stycznia 2024 roku, gdy minimalna pensja dla pełnoetatowego pracownika wzrośnie do 4666 zł brutto.
Zajęcie komornicze wynagrodzenia, czyli potrąceń z wynagrodzenia
Świadczenie z tytułu umowy o pracę
Jakie są granice egzekucji komorniczej w odniesieniu do świadczeń z tytułu umowy o pracę? W przypadku zajęcia komorniczego wynagrodzenia z umowy o pracę, podlegają egzekucji wszystkie świadczenia związane ze stosunkiem pracy wypłacane przez pracodawcę. Obejmuje to w szczególności:
- regularne wynagrodzenie za pracę,
- wynagrodzenie za dodatkowe zlecenia,
- premie, nagrody,
- udziały w zyskach lub funduszach zakładowych związanych ze stosunkiem pracy.
Zajęcie nie dotyczy jednak:
- świadczeń przysługujących po zakończeniu stosunku pracy
- świadczeń kompensacyjnych, które nie powodują zwiększenia majątku pracownika, takich jak zwrot kosztów czy diety.
Granice zajęcia komorniczego wynagrodzenia określają art. 87 i 871 Kodeksu pracy. Przy egzekucji należności innych niż zobowiązania alimentacyjne, wolna od zajęcia pozostaje połowa wynagrodzenia (wraz z dodatkami), po odliczeniu podatków i innych obciążeń ustawowych, ale nie mniej niż minimalne wynagrodzenie dłużnika za pracę. W przypadku egzekucji alimentów, wolna od zajęcia jest kwota wynosząca co najmniej 3/5 wynagrodzenia (po potrąceniu podatków i obciążeń). Przy egzekucji alimentacyjnej, nagrody z funduszu zakładowe go, wynagrodzenie roczne czy udział w zyskach mogą zostać zajęte w pełnej wysokości.
Z powodu pandemii COVID-19, zasady dotyczące granic potrąceń mogą być czasowo zmienione. Jeśli pracownikowi obniżono wynagrodzenie lub członek jego rodziny utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 871 § 1 Kodeksu pracy zwiększają się o 25% na każdego członka rodziny pozostającego na utrzymaniu pracownika, który nie osiąga dochodu.
Skontaktuj się z ekspertem!
Zadbaj o sprawne zarządzanie kadrami oraz płacami w swojej firmie – powierz to ekspertom, którzy odciążą Cię od formalności, zapewniając pełne wsparcie i zgodność z przepisami. Skontaktuj się z nami już dziś i postaw na profesjonalizm, który usprawni Twoje działania biznesowe!
Zapraszamy do kontaktu!
Świadczenie z tytułu umowy zlecenie
Jakie są granice egzekucji komorniczej w odniesieniu do świadczeń z tytułu umowy zlecenia. Na podstawie art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego, egzekucji komorniczej podlegają także wierzytelności wynikające z tytułu umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług czy umowa o dzieło, pod warunkiem, że świadczenie ma charakter powtarzający się, służy zapewnieniu utrzymania i jest jedynym źródłem dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną.
Istotnym kryterium jest regularność i cykliczność wypłaty wynagrodzenia, a także brak innych dochodów osiąganych przez dłużnika. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 13 lutego 2014 r. (sygn. I ACa 1057/13), ograniczenia egzekucji dotyczą wszystkich świadczeń powtarzających się, które zapewniają utrzymanie, również tych wynikających z umów cywilnoprawnych, takich jak umowy najmu.
Świadczenia powtarzające się to te wypłacane w określonych odstępach czasu. W ich przypadku komornik powinien ustalić granice kwoty potrąceń oraz kwotę wolną od zajęcia, która nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Wciąż istnieje spór, czy w przypadku umów cywilnoprawnych kwoty wolne od potrąceń powinny być proporcjonalne do przepracowanego czasu, czy też należy stosować minimalną stawkę godzinową jako podstawę.
Jeżeli dłużnik pracuje na podstawie umowy o pracę oraz dodatkowo realizuje umowy cywilnoprawne u tego samego pracodawcy, potrącenia z wynagrodzenia z tych umów podlegają takim samym zasadom, jak w przypadku wynagrodzenia za pracę, pod warunkiem, że mają one charakter cykliczny i służą utrzymaniu.
Ile komornik może zabrać z wynagrodzenia z umowy zlecenia?
Jakie jest maksymalne zajęcie wynagrodzenia? Niestety, komornik ma prawo zająć nawet 100% wynagrodzenia z umowy zlecenia, aż do całkowitej spłaty długu. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Dotyczą one sytuacji, w których środki z umowy zlecenia są regularnie przelewane na konto pracownika i są niezbędne do utrzymania.
W takich przypadkach stosuje się przepisy kodeksu pracy dotyczące potrąceń z wynagrodzenia, w tym kwotę wolną od potrąceń. Przepisy te zawarte są w artykule 833 § 21 kodeksu postępowania cywilnego. Oznacza to, że komornik może potrącić maksymalnie połowę lub 3/5 wynagrodzenia z umowy zlecenia, w zależności od sytuacji.
Gdy komornik zajmuje całość wynagrodzenia – jedyny dochód jaki otrzymuje zleceniobiorca
Kwota wolna od zajęcia wynagrodzenia
Gdy komornik uzyska informację z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że dłużnik osiąga dochód z umowy zlecenia, może zająć całe wynagrodzenie, nie analizując szczegółowo sytuacji dłużnika, w tym faktu, czy posiada on inne źródła dochodu. W efekcie dłużnik może zostać pozbawiony środków do życia.
W takiej sytuacji osoba pracująca na podstawie umowy zlecenia powinna jak najszybciej zwrócić się do komornika z wnioskiem o ograniczenie egzekucji na podstawie art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego. Wniosek musi być solidnie uzasadniony i poparty dowodami, takimi jak umowa zlecenia czy wyciągi z konta bankowego. Kluczowe jest wykazanie, że wynagrodzenie z umowy ma charakter powtarzający się i służy zaspokojeniu podstawowych potrzeb życiowych, będąc głównym lub jedynym źródłem dochodu.
Jeśli komornik odmówi ograniczenia egzekucji, dłużnik ma prawo złożyć skargę na jego działania w trybie art. 767 Kodeksu postępowania cywilnego. Ważne jest, aby zachować tygodniowy termin na wniesienie skargi, licząc od dnia otrzymania decyzji komornika.
Należy pamiętać, że zleceniodawca nie ma prawa samodzielnie ograniczyć egzekucji. Może to zrobić jedynie komornik na podstawie złożonego wniosku lub sąd w wyniku odpowiedniego postępowania.
Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej
W przypadku, gdy wynagrodzenie pracownika jest zajęte w związku z wieloma tytułami egzekucyjnymi, obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie kolejności zaspokajania wierzycieli. Dopiero gdy zajęte środki nie pokrywają wszystkich żądań z różnych spraw egzekucyjnych (zarówno sądowych, jak i administracyjnych), dochodzi do zbiegu egzekucji. W takiej sytuacji rozwiązanie następuje automatycznie na podstawie przepisów prawa.
Pracodawca musi określić pierwszeństwo, biorąc pod uwagę kolejność wpływu zajęć egzekucyjnych. Jeśli trudno to ustalić (np. gdy zajęcia wpłynęły jednocześnie), wynagrodzenie należy przekazać organowi, który żąda wyższej kwoty. Po podjęciu decyzji pracodawca kontynuuje przekazywanie środków do organu egzekucyjnego, który ma pierwszeństwo. Dodatkowo powinien niezwłocznie poinformować wszystkie organy egzekucyjne o zaistniałym zbiegu oraz o podjętych działaniach.
W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej dotyczącej świadczeń alimentacyjnych, rentowych, powtarzających się lub w walucie obcej, gdy wynagrodzenie jest niewystarczające na pokrycie wszystkich zobowiązań, pracodawca powinien dokonywać wypłat na rzecz sądowego organu egzekucyjnego. Jednocześnie ma obowiązek poinformować organy egzekucyjne o sytuacji zbiegu.
