Pozostałe 
5 lipca 2023
Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca?
Zatrudnienie w upalne dni dla niektórych stanowisk pracy jest szczególnie uciążliwe. Niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy wymaga to od pracodawcy właściwej organizacji stanowiska. W czasie upałów po stronie pracodawcy pojawiają się różne obowiązki, które powinny być spełnione, by pracownik wykonywał pracę w bezpiecznych i higienicznych warunkach pracy. W przypadku wielu pracowników, wykonywanie rutynowych obowiązków staje się nieprzyjemne w takiej atmosferze. Dlatego ważne jest zrozumienie, jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy w okresie upałów oraz jakie warunki powinna zapewnić firma, gdy panują wysokie temperatury. Czy pracodawca musi zapewnić klimatyzację w czasie upałów? Praca w upały – co na to mówi kodeks pracy? Jaka powinna być temperatura w miejscu pracy? Co zatem pracodawca musi zrobić, by praca w upały stała się znośna?
SPIS TREŚCI
- Kodeks pracy a praca w upały
- Czy można odmówić wykonywania pracy podczas upałów?
- Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca?
- Praca w upały a skrócenie czasu pracy
- Przepisy BHP a praca w upały
- Kara za łamanie przepisów BHP
Kodeks pracy a praca w upały
Zasady, które dotyczą zatrudniania pracowników w szczególnie uciążliwych warunkach pracy są określone Rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. dotyczącym profilaktycznych posiłków i napojów. Zgodnie z przepisami prawa, zatrudnienie w czasie upałów klasyfikuje się do tak zwanych trudnych warunków wykonywania pracy. Wyższa temperatura niestety nie wpływa dobrze na efektywność obowiązków. Pracownik w warunkach szczególnie uciążliwych niestety nie tylko ma problemy z wykonywaniem powierzonych mu obowiązków, ale może jednocześnie narazić osoby trzecie na jakieś niebezpieczeństwo.
Praca w uciążliwych warunkach
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy wykonywanie obowiązków w szczególnie uciążliwych warunkach określa zatrudnienie:
- na otwartej przestrzeni, jeśli temperatura przekracza 25°C,
- w pomieszczeniach zamkniętych w temperaturze ponad 28°C.
W przypadku nie przerwania czasu pracy z powodu upałów, często wynika to z zaniedbania pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa pracowników. W takiej sytuacji pracownicy mają prawo do ochrony swojego bezpieczeństwa oraz unikania narażania siebie i innych osób na potencjalne niebezpieczeństwo, dlatego mogą zdecydować się zrezygnować z dalszego wykonywania powierzonych obowiązków.
Zapisz się do newslettera!
Czy można odmówić wykonywania pracy podczas upałów?
Kiedy można odstąpić od wykonywania obowiązków? Czy jest to w ogóle możliwe? Okazuje się, że tak. Jeśli pracodawca nie zapewni pracownikom wykonywania obowiązków w odpowiednich warunkach pracy ma prawo odmówić wykonywania pracy.
W takiej sytuacji szczególnie uprzywilejowane są 2 grupy pracowników:
- kobiety w ciąży
- osoby młodociane.
Kodeks pracy określa obowiązki pracodawcy dotyczące tych grup pracowników. Na podstawie przepisów, osoby, które nie ukończyły 18. roku życia nie mogą pracować, jeśli temperatura pracy przekracza 30 stopni celsjusza. Praca podczas upałów jest również szczególnie uciążliwa dla kobiet w ciąży, które mają prawo poinformować swojego pracodawcę o niestawieniu się w pracy podczas upalnych dni. Co do zasady za czas niewykonywania pracy z powodów wymienionych powyżej przysługuje standardowe wynagrodzenie.
Ważne!
Jeśli pracownik dostrzega, że warunki pracy w czasie upałów stanowią zagrożenie dla jego zdrowia i życia, posiada prawo do żądania od pracodawcy dostarczenia zimnych napojów. Jeżeli pracodawca odmawia spełnienia tego żądania, pracownik nie jest bezradny. Może podjąć decyzję o odmowie pracy oraz zgłosić problem do Państwowej Inspekcji Pracy. W przypadku zaniedbań pracodawcy, ten może zostać pociągnięty do odpowiedzialności finansowej (grozi mu grzywna lub nawet mandat karny). Stanowi o tym dokładnie Kodeks pracy, szczególnie artykuł 283 k.p, który określa: „Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł”.
Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca?
W sytuacji, gdy ze względu na warunki atmosferyczne dochodzi do pogorszenia warunków pracy, pracodawca powinien podjąć działania, by je poprawić. Co zrobić, aby praca w upały nie była uciążliwa?
Przykładem takich działań mogą być:
- skrócenie czasu pracy pracowników,
- zapewnić pracownikom wodę
- wprowadzenie dodatkowych przerw w pracy,
- zapewnienie klimatyzowanych pomieszczeń do odpoczynku (odpowiednia temperatura powietrza)
- zapewnienie klimatyzacji w pomieszczeniach pracy.
Powyżej przedstawiliśmy kilka sposobów, które warto zastosować w celu poprawy miejsca wykonywania pracy podczas upałów. Jednak warto pamiętać, że nie ma przepisów, które nakazują i nakładają na pracodawcę potrzebę instalacji klimatyzacji lub dostarczenia wiatraków. Na podstawie przepisów można jednak wywnioskować, że pracodawca powinien zadbać o zabezpieczenie okien przed promieniami słonecznymi, tak aby uniknąć dużego nasłonecznienia stanowiska pracy (np. dzięki instalacji rolet).
Dowiedz się więcej: Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca?
Pracodawca powinien podejmować działania mające na celu zmniejszenie skutków ekspozycji pracowników na wysokie temperatury powietrza. Jeśli w miejscu pracy zainstalowano klimatyzację, pracodawca powinien regularnie utrzymywać i konserwować to urządzenie, aby zapewnić jego sprawne działanie. Ważne jest również, aby strumień powietrza z klimatyzacji nie był skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy. Jeśli pracodawca używa wentylatorów, powinien zadbać o to, aby hałas i drgania wywoływane przez te urządzenia nie były uciążliwe dla pracowników.
Warto pamiętać, że pracownik z reguły nie może odmówić wykonywania swoich obowiązków tylko ze względu na wyższą temperaturę. Jednakże, jeśli pracownik uważa, że nie są mu zapewnione odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, a praca w upale może zagrażać jego zdrowiu, może odmówić w takiej sytuacji.
Praca w upały a skrócenie czasu pracy
Przepisy prawa dają możliwość zmniejszenia czasu pracy pracowników. Przedsiębiorstwa mogą korzystać z tego przywileju, pod warunkiem wystąpienia np. wysokich temperatur. Jednakże warto mieć na uwadze, że jest to tylko i wyłącznie kwestia dobrej woli naszego pracodawcy. Wtedy bowiem pracownik ma prawo do pełnego wynagrodzenia. Co ważne – nie odrabia się tych godzin również w innym terminie.
W sytuacji, gdy panują upały, pracodawca może skrócić czas pracy poprzez wcześniejsze zakończenie wykonywania codziennych obowiązków lub wprowadzenie przerw w trakcie godzin pracy, zwłaszcza w najgorętszych momentach dnia. Jest w stanie udzielać pracownikom dłuższych przerw oraz zwiększać ich częstotliwość, nie wpływając negatywnie na wynagrodzenie.
Ponadto, gdy praca odbywa się w warunkach niebezpiecznych związanych z upałami, obowiązkiem pracodawcy jest ocenić, czy stan psychofizyczny pracownika pozwala mu na bezpieczne wykonywanie obowiązków. Jest to uregulowane w art. 207 § 1 i § 2 pkt 1 Kodeksu pracy.
Zobacz też: Praca dla obcokrajowców w Polsce — jakie są perspektywy?
Przepisy BHP a praca w upały
Przepisy prawa nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków pracy. Zgodnie z zasadami BHP każdy pracownik, który wykonuje pracę ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jest to zasada, która ma na celu uzupełnić przepisy prawa pracy.
W szczególności takie sytuacje dotyczą pracy tylko i wyłącznie w uciążliwych warunkach, gdzie temperatura powietrza przekracza 25°C na otwartej przestrzeni oraz powyżej 28°C w biurach i zakładach. Z kolei analogicznie odnosi się to także do środowiska pracy, z jakimi można spotkać się podczas zimy. Wówczas obowiązek zapewnienia napojów ciepłych dotyczy w miejscu pracy, gdzie temperatura powietrza spadnie poniżej 10°C.
Pracownikom którzy pracują fizyczne, a ich wysiłek energetyczny przekracza ustalone progi określone w rozporządzeniu, pracującym pod ziemią lub zajmującym się usuwaniem skutków klęsk żywiołowych, przysługują bezpłatne posiłki profilaktyczne w postaci jednego ciepłego posiłku. Te posiłki powinny zapewniać określoną wartość energetyczną oraz odżywczą, zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy:
1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostateczną ilość wody zdatnej do picia oraz do celów higienicznosanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych.
2. Ilość wody do celów higienicznych przypadająca dziennie na każdego pracownika jednocześnie zatrudnionego nie może być mniejsza niż:
1) 120 l – przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, trującymi lub zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków;
2) 90 l – przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagających zapewnienia należytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków;
3) 30 l – przy pracach niewymienionych w pkt 1 i 2.
3. Niezależnie od ilości wody, określonej w ust. 2, należy zapewnić wodę niezbędną do utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu pracy w ilości co najmniej 1,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni podłogi, wymagającej zmywania, oraz co najmniej 2,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni terenu poza budynkami, wymagającej polewania (tereny zielone, utwardzone ulice, place itp.).
Masz jeszcze urlop z zeszłego roku i nie wiesz do kiedy go wykorzystać? Koniecznie sprawdź! Zaległy urlop wypoczynkowy
Kara za łamanie przepisów BHP
Jak wiadomo -zatrudnienie podczas trudnych warunków nie należy do łatwych, dlatego też przepisy prawa nakładają na pracodawcę szereg różnych obowiązków. Chcąc nie chcąc, jest on zobowiązany zapewniać pracownikom właściwe i odpowiednie warunki. Jeśli zdarzy się sytuacja, że pracodawca nie będzie stosował się do wyżej wymienionych wymogów jest to równoznaczne z łamaniem zasad BHP. Takie sytuacja podlegają zgłoszeniu do okręgowego inspektora pracy. Pracodawcy, który nie zastosował się do zasad i przepisów BHP w upalne dni, (w tym nie zapewni pracownikom zimnych napojów) grozi grzywna od 1000 do 30 000 zł. Co istotne, w razie sporu to po stronie pracodawcy leży obowiązek dowodowy wykazania, jakie temperatury panowały w miejscu pracy.
