Księgowość 8 lutego 2024

PCC, czyli podatek od czynności cywilnoprawnych

Osoby, które zawierają umowy cywilnoprawne mają obowiązek rozliczyć się z podatku od czynności cywilnoprawnych. Przepisy ustawy z dnia 9 września 2001 r. obejmują tylko część czynności cywilnoprawnych. W jakich sytuacjach trzeba zapłacić podatek? kto musi zapłacić podatek? Jak obliczyć PCC? Wszelkie wątpliwości rozwiejemy w naszym artykule. Zachęcamy do przeczytania!

SPIS TREŚCI

Czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych? 

Podatek od czynności cywilnoprawnych, czyli inaczej nazywany podatek PCC to opłata skarbowa, którą pobiera się w Polsce od różnego rodzaju zawartych umów lub transakcji prawnych. PCC to taka forma opodatkowania, dzięki której generujemy dochody dla państwa z tytułu czynności cywilnoprawnych. PCC obejmuje tylko rodzaje czynności cywilnoprawnych, których przedmiot nie został objęty podatkiem VAT.  Obowiązek zapłaty podatku powstaje z dniem dokonania czynności cywilnoprawnej. Wówczas zapłata należności leżeć będzie po jednej ze stron sporządzonej umowy. 

Jakie czynności podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych?

Podatek od czynności cywilnoprawnych dotyczy czynności i podmiotów, jakie zostały dokładnie wskazane w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2001 r.

Krótko mówiąc, czynności te dotyczą:

  • umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  • umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  • umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  • umowy dożywocia
  • umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  • ustanowienie hipoteki,
  • ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  • umowy depozytu nieprawidłowego,
  • umowa spółki.

Otrzymałeś darowizny od bliskiej osoby i nie wiesz co dalej? Sprawdź, czym jest podatek od darowizny i kiedy należy go zapłacić.

Opodatkowaniu podlegają również zmiany tych umów pod warunkiem, że zwiększona zostaje podstawa opodatkowania. Czynności te będą podlegać opodatkowaniu, jeżeli ich przedmiotem są:

  • rzeczy znajdujące się na terytorium Polski lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Polski,
  • rzeczy znajdujące się za granicę lub prawa majątkowe wykonywane za granicę, w przypadku, jeżeli miejsce zamieszkania lub siedziba nabywcy znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 

Chcesz mieć najważniejsze terminy kadrowo-płacowe zawsze pod ręką ? Pobierz nasz planner na 2024r.

Pobierz

Kto płaci i kiedy zapłacić podatek PCC-3?

Obowiązek zapłaty PCC dotyczy:

  • osób fizycznych
  • osób prawnych
  • jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej będących stronami czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu.

Kto w takim razie zapłaci PCC? O tym decyduje rodzaj czynności.

Opodatkowaniem obejmuje się w szczególności:

  • umowy sprzedaży – gdzie podatnikiem będzie kupujący
  • umowy zamiany – gdzie podatnikiem będą strony umowy
  • umowy darowizny – gdzie podatnikiem będzie obdarowywany
  • umowy dożywocia – gdzie podatnikiem będzie nabywca własności nieruchomości
  • umowy o działu spadku lub o zniesienie współwłasności – gdzie podatnikiem będzie podmiot, który nabywa rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku, lub we współwłasności,
  • umowy pożyczki – podatnikiem będzie podmiot, który bierze pożyczkę.

Gdzie zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatnik jest zobowiązany do samodzielnego obliczenia wysokości podatku, a następnie: wpłaty należności:

  • w kasie organu podatkowego
  • bezpośrednio na rachunek bankowy urzędu właściwego ze względu na miejsce siedziby kupującego.

Kiedy podatek pcc należy zapłacić?

Należy pamiętać, że w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego, podatnik ma obowiązek złożyć deklarację podatkową w postaci formularza PCC-3. Formularz deklaracji PCC-3 podatnik może złożyć osobiście, listownie lub w formie elektronicznej. W przypadku wypełnienia deklaracji w systemie e-Deklaracje potrzebny będzie jednak kwalifikowany podpis elektroniczny lub dane autoryzujące.

Stawki podatku PCC

Jaka jest kwota podatku PCC? Wysokość podatku zależy od rodzaju umowy i od praw majątkowych, dlatego też stawki podatku są różne.

Stawki podatku PCC przedstawiają się następująco:

  • 2 % – od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego, oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym,
  • 2 % – od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego, oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym,
  • 1 % – od umowy sprzedaży lub przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych,
  • 1 % – od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności. Stawka podatku w takim przypadku wyniesie 20 %, jeżeli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej powołasz się na fakt zawarcia umowy, depozytu lub użytkowania, a podatek należny nie został zapłacony albo jako biorący pożyczkę powołasz się na fakt zawarcia umowy, a nie udokumentowałeś otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy,
  • 0,5 % – od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego
  • 0,1 %– od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – podatek obliczany jest od kwoty zabezpieczonej wierzytelności,
  • 19 zł – od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej,
  • 0,5% – od umowy spółki.

Komu przysługuje zwolnienie z PCC?

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest możliwość zwolnienia z opłaty należności. Pełny katalog zwolnionych podmiotów został dokładnie wyszczególniony w art.8 i 9 niniejszej ustawy. Zgodnie z przepisami zwolnieniu z PCC podlega:

  • sprzedaż walut obcych
  • sprzedaż i zamiana walut wirtualnych
  • sprzedaż nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli nabywcą jest były właściciel (wieczysty użytkownik)
  • sprzedaż budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym
  • sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł
  • sprzedaż bonów i obligacji skarbowych
  • sprzedaż bonów pieniężnych NBP

Chcesz mieć najważniejsze terminy kadrowo-płacowe zawsze pod ręką ? Pobierz nasz planner na 2024r.

Pobierz

Od podatku zwolnione są również poszczególne strony czynności cywilnoprawnych:

  • państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – pod warunkiem wzajemności,
  • organizacje pożytku publicznego dokonujące czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością,
  • jednostki samorządu terytorialnego,
  • Skarb Państwa,
  • osoby nabywające na potrzeby własne, takie jak: sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motocykle lub samochody osobowe, itp.
  • Agencja Rezerw Materiałowych.

Przykład 1

Najpopularniejszą sytuacją w jakiej można spodziewać się zwolnienia z PCC jest sytuacja, gdy przedmiot opodatkowania jest rzeczą ruchomą (jak np. samochód) a jego wartość nie jest większa niż 1000 zł. Dodatkowo w takiej sytuacji podatnik nie ma obowiązku składania formularza PCC-3.

Przykład 2

Ze zwolnienia można skorzystać także, kiedy jedna ze stron transakcji będzie podlegać podatkowi od towarów i usług. Nie ma wtedy obowiązku uiszczenia należności zapłaty pcc, dlatego że transakcja została udokumentowana fakturą z konkretną stawką oraz, jeżeli podatnik oświadczy, że korzysta ze zwolnienia z podatku VAT.

Przykład 3

Kolejnym przykładem jest pożyczka finansowa od członka rodziny. Zwolnienie z podatku jest możliwe, jeśli pożyczka od jednej osoby w ciągu 5 ostatnich lat nie przekroczyła 9637 zł i nie została udzielona przez małżonka, dzieci, wnuki, prawnuki, rodziców, dziadków, pradziadków, rodzeństwo, pasierba, ojczyma, macochę, teściów, zięcia lub synową. Przy większej wartości pieniężnej można także oczekiwać zwolnienia PCC. Jednak wtedy ważny jest obowiązek udokumentowania i zgłoszenia jej w urzędzie. Jeśli pożyczka pochodzi od osoby spoza wymienionej grupy, zwolnienie przysługuje tylko wtedy, gdy jej kwota nie przekroczy 1000 zł.

Zbliża się termin płatności PIT? Jeśli tak, sprawdź koniecznie: do kiedy rozliczyć pit?

Zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych

PCC jest podatkiem, który także podlega zwrotowi. Sytuacja ta ma miejsce tylko w przypadkach, które są wymienione w art. 11 ustawy. Uzyskanie zwrotu za podatek PCC jest możliwe wtedy, gdy:

  • uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (tzw. nieważność względna)
  • nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej
  • spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie niższej, niż określała umowa spółki – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym
  • podwyższenie kapitału zakładowego spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i należnym od podwyższenia kapitału zakładowego ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców
  • nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Aby uzyskać zwrot podatku, podatnik musi złożyć stosowny wniosek do urzędu skarbowego. Warto również wiedzieć, że PCC nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony. 

Sprawdź, jakie są ważne terminy podatkowe!

Jak wypełnić formularz PCC-3?

Do uregulowania zobowiązań podatkowych konieczne jest złożenie formularza PCC. Podobnie jak w przypadku corocznego rozliczenia, wypełniony formularz PCC-3 musi zostać dostarczony do odpowiedniego Urzędu Skarbowego. Istnieje możliwość złożenia go osobiście lub skorzystania z dostępnych online druków udostępnionych na oficjalnej stronie Ministerstwa Finansów.

Proces wypełniania deklaracji PCC-3 może być czasami nieco skomplikowany, zwłaszcza gdy dokonuje się tego po raz pierwszy. Co można się spodziewać? Przede wszystkim konieczności podania danych osobowych oraz informacji dotyczących przedmiotu opodatkowania. Nie dotyczy to wyłącznie pożyczki, ale również transakcji takich jak sprzedaż samochodu czy innego produktu.

Warto być szczególnie uważnym podczas obliczania należnego podatku, ponieważ to miejsce w deklaracji jest kluczowe i często jest błędnie wypełniane. Na co zwracać uwagę? Przede wszystkim na określenie podstawy opodatkowania. Nie jest ona zależna od kwoty umowy sprzedaży, lecz od rzeczywistej wartości rynkowej przedmiotu.

Skontaktuj się z ekspertem!

Chcesz uzyskać poradę od naszego eksperta? Skontaktuj się z nami już teraz i otrzymaj fachowe wsparcie! Nasi eksperci są gotowi pomóc Ci rozwiązać Twoje problemy i osiągnąć sukces.

Dyrektor Finansowa

Podobne wpisy