Ochrona przedemerytalna – kogo obowiązuje?

Ochrona przedemerytalna to mechanizm w prawie pracy, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom w okresie przed osiągnięciem wieku emerytalnego. W Polsce ochrona ta trwa 4 lata. Jak chroniony jest pracownik w wieku przedemerytalnym? Kiedy można zwolnić pracownika objętego ochroną przedemerytalną? Komu przysługuje ochrona przedemerytalna?

SPIS TREŚCI

• Ochrona przedemerytalna — co to jest?
• Czym jest okres ochronny przed emeryturą?
  • Co ma na celu ochrona przedemerytalna?
• Ochrona przed wypowiedzeniem
• Kiedy przysługuje i co obejmuje ochrona przedemerytalna?
  • Okres ochronny przed emeryturą. Komu przysługuje?
• Kiedy ochrona przedemerytalna nie przysługuje?
  • Kiedy ochrona przedemerytalna zostaje wyłączona?
• Zwolnienie pracownika objętego ochroną przedemerytalną – wyjątki
• Prawo do wcześniejszej emerytury

Ochrona przedemerytalna — co to jest?

Ochrona przedemerytalna pracownika jest jednym z narzędzi prawa pracy, które mają chronić pracowników zanim osiągną wiek emerytalny. W Polsce obowiązuje 4-letnia ochrona przedemerytalna. Przez ten okres pracodawca bez konkretnego i ważnego powodu nie ma prawa złożyć wypowiedzenia pracownikowi, który de facto za 4 lata osiągnie odpowiedni staż pracy i wiek emerytalny.

Czym jest okres ochronny przed emeryturą?

Okres ochronny przed emeryturą to nic innego jak ochrona prawna, przewidziana w Kodeksie pracy, która ma zapobiegać nieuzasadnionemu wypowiedzeniu umowy pracownikowi przed zbliżającą się emeryturą (czyli czasem, kiedy pracownik osiągnie wiek emerytalny). Kiedy przysługuje ochrona przedemerytalna? Okres ten obowiązuje dokładnie na 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. W czasie okresu ochronnego pracownika pracodawca powinien zachować szczególną ostrożność przy podjęciu decyzji o rozwiązaniu czy wypowiedzeniu umowy pracownikowi.

Co ma na celu ochrona przedemerytalna?

Wielu pracowników zbliżających się do wieku emerytalnego obawia się, że zostaną zwolnieni z pracy ze względu na wiek, co może utrudnić im zdobycie nowego zatrudnienia. Ochrona przedemerytalna ma stanowić ochronę tych osób przed zwolnieniem w najbardziej krytycznym momencie ich życia zawodowego, czyli na kilka lat przed możliwością przejścia na emeryturę.

Ochrona przed wypowiedzeniem

Jak już wiemy ochrona przedemerytalna, czyli tak zwany okres ochronny przed emeryturą chroni osoby przed zwolnieniem. Wiadomo, że osobom w wieku przedemerytalnym nieco trudniej jest zmienić pracę i szukać nowego zatrudnienia. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, a dokładniej na mocy art. 39 Kodeksu pracy „pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku”.

Co ważne, przepis ten nie ma zastosowania w przypadku:

• uzyskania przez takiego pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
• w sytuacji ogłoszenia upadłości i likwidacji pracodawcy.

Czytaj: Umowa zlecenie a emerytura

Należy też pamiętać, że okres ochronny przed emeryturą nie chroni przed zwolnieniem dyscyplinarnym. W przypadku ciężkiego naruszenia zasad przez pracownika może on zostać zwolniony.

Kiedy przysługuje i co obejmuje ochrona przedemerytalna?

Zgodnie z przepisami prawa pracy ochrona przedemerytalna dotyczy pracowników, którzy osiągną wiek emerytalny w ciągu najbliższych 4 lat. Aktualnie, według obowiązujących regulacji, powszechny wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że przed wypowiedzeniem umowy o pracę chronione są kobiety, które ukończyły 56. rok życia, oraz mężczyźni po 61. roku życia.

Sprawdź, jaki jest wymiar urlopu wypoczynkowego!

Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy, ochrona przedemerytalna polega na tym, że pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć umowy o pracę, jeżeli pracownikowi do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostały 4 lata lub mniej, pod warunkiem, że pozostaje on w zatrudnieniu. Dowiedz się, kto ma prawo do skorzystania z okresu ochronnego.

Okres ochronny przed emeryturą. Komu przysługuje?

Na podstawie Kodeksu pracy pracodawca nie może zwalniać pracowników (oprócz wyżej wskazanych wyjątków – tzw. wyłączenie ochrony przedemerytalnej), którzy w ciągu 4 lat osiągną wiek emerytalny. Jest to po prostu okres trwania ochrony dla takiego pracownika.

Aktualnie w Polsce powszechny wiek emerytalny wynosi:

• dla kobiet 60 lat
• dla mężczyzn 65 lat.

Oznacza to, że kobiety, które ukończyły 56 lat, oraz mężczyźni po 61. roku życia mogą korzystać z ochrony przedemerytalnej. Dzięki temu mają zagwarantowaną stabilność i pewność zatrudnienia aż do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego. Warto podkreślić, że ta 4-letnia ochrona przysługuje wyłącznie osobom zatrudnionym na umowę o pracę na czas nieokreślony. Nie obejmuje ona osób pracujących na podstawie umowy zlecenie czy umowy o dzieło. Co więcej, jeśli pracownik jest zatrudniony na umowę o pracę u kilku pracodawców, ochrona przedemerytalna obowiązuje u każdego z nich.

Zobacz, co to jest renta wdowia i kto ją otrzyma!

Kiedy ochrona przedemerytalna nie przysługuje?

Kiedy ochrona przedemerytalna zostaje wyłączona?

Są sytuacje, kiedy ochrona przedemerytalna nie obowiązuje. Jednak ustawodawca przewidział możliwość rozwiązania stosunku pracy w kilku wyjątkowych przypadkach:

• zwolnienie dyscyplinarnie, a więc bez zachowania okresu wypowiedzenia, gdy dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych
• gdy pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
• w przypadku pracowników zatrudnionych w zakładzie ogłaszającym upadłość
• jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa: dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy, dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową
• w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn, trwającej dłużej niż 1 miesiąc
• gdy pracownik z własnej winy utracił prawo wykonywania danego zawodu.

Jak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 grudnia 2005 r. (III PK 94/05) wskazał, że „ochrona trwałości stosunku pracy pracownika w wieku przedemerytalnym polega bowiem na zakazie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy w oznaczonym okresie, a nie na zakazie wystąpienia w tym okresie skutku wypowiedzenia (czyli rozwiązania stosunku pracy) złożonego przed rozpoczęciem okresu ochronnego”.

Dodatkowo należy pamiętać, że okres ochronny przed emeryturą obowiązuje wyłącznie osoby zatrudnione w ramach umowy o pracę, nie dotyczy natomiast tych, które wykonują obowiązki zawodowe na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Skontaktuj się z ekspertem!

Chcesz uzyskać poradę od naszego eksperta? Skontaktuj się z nami już teraz i otrzymaj fachowe wsparcie! Nasi eksperci są gotowi pomóc Ci rozwiązać Twoje problemy i osiągnąć sukces.

Zapraszamy do kontaktu!

Zadaj pytanie

Co jest również bardzo istotne, okres ochronny nie obowiązuje pracownika, który otrzymał wypowiedzenie przed rozpoczęciem tego okresu. Oznacza to, że pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę o pracę, zanim pracownik wejdzie w okres ochronny, nawet jeśli okres wypowiedzenia zakończy się już w czasie jego trwania.

Zwolnienie pracownika objętego ochroną przedemerytalną – wyjątki

Ochrona przedemerytalna nie dotyczy:

• pracowników, których pracodawca chce zwolnić dyscyplinarnie,
• pracowników, którzy uzyskali prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 40 Kodeksu pracy),
• pracowników zakładu pracy, względem którego ogłoszono upadłość lub likwidację (art. 411 Kodeksu pracy),
• pracowników, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje mniej niż 4 lata, ale wraz z osiągnięciem tego wieku nie będą posiadali okresów zatrudnienia uprawniających do emerytury.

Wraz z osiągnięciem wieku emerytalnego pracownik nie jest już w żaden sposób objęty ochroną przed wypowiedzeniem. Są jednak sytuacje, kiedy pracodawca ma prawo wypowiedzenia umowy pracownikowi będącemu na emeryturze. Na przykład w przypadku niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków służbowych, częstego korzystania z zwolnień lekarskich, czy też w sytuacji likwidacji stanowiska pracy.

Prawo do wcześniejszej emerytury

Wiek emerytalny nie odnosi się do momentu, w którym pracownik ma możliwość skorzystania z tzw. wcześniejszej emerytury. Może on jednak oznaczać czas, który uprawnia do wcześniejszego zakończenia pracy. Dotyczy to niektórych zawodów, których pracownicy mogą przejść na emeryturę przed osiągnięciem ogólnego wieku emerytalnego.

Istnieją określone zawody, w których to okres zatrudnienia umożliwia otrzymanie wcześniejszej emerytury jeszcze przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Ze względu na specyfikę wykonywanej pracy są to między innymi:

• pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach,
• pracownicy kolei,
• dziennikarze,
• osoby prowadzące zawodowo działalność artystyczną – np. tancerze, muzycy, aktorzy, operatorzy filmowi czy fotografowie,
• pracownicy organów kontroli państwowej oraz administracji celnej,
• żołnierze zawodowi,
• funkcjonariusze Policji,
• pracownicy jednostek ochrony przeciwpożarowej,
• nauczyciele.

Co ważne, ochrona pracownika przed emeryturą funkcjonuje także przed osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego.

Skontaktuj się z ekspertem!

Chcesz uzyskać poradę od naszego eksperta? Skontaktuj się z nami już teraz i otrzymaj fachowe wsparcie! Nasi eksperci są gotowi pomóc Ci rozwiązać Twoje problemy i osiągnąć sukces.

Specjalista ds. kadr i płac

Zadaj pytanie