Emerytura pomostowa – komu przysługuje i na jakich warunkach?

W Polsce można wyróżnić wiele różnych świadczeń emerytalnych. Ich przyznanie z reguły zależy od warunków, które należy spełnić na zasadach określonych w ustawie. Jednym z pomocnych rozwiązań jest tak zwana emerytura pomostowa. Świadczenie to przysługuje tylko wybranym pracownikom, wykonującym pracę w szczególnych warunkach. Wszystko zależy od rodzaju pracy świadczonej przez pracownika. Czym jest praca w szczególnych warunkach? Z jakich środków jest finansowana emerytura pomostowa? Kto skorzysta z wcześniejszej emerytury? Jakie zawody mają szczególny charakter? Ile wynosi emerytura pomostowa? W naszym artykule znajdziesz odpowiedzi na powyższe pytania.

Czym jest emerytura pomostowa?

Emerytura pomostowa przysługuje osobom, które wykonywały swoją pracę – wymagające szczególnych warunków lub pracę o szczególnym charakterze. Świadczenie to jest przyznawane osobom, które są zatrudnione na podstawie stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Wszelkie kwestie w sprawie emerytury pomostowej zostały zawarte w ustawie z dn. 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Przepisy powyższej ustawy jasno określają jaka to praca wykonywana jest w szczególnych warunkach.

Prace o szczególnym charakterze

Ustawa jasno precyzuje i przedstawia wykaz zawodów o szczególnym charakterze. Za takie prace uważa się te, które charakteryzują się nie tylko dużą odpowiedzialnością ale także sprawnością psychofizyczną. Do takich prac zalicza się:

• prace pilotów, kontrolerów ruchu lotniczego, maszynistów pojazdów trakcyjnych, funkcjonariuszy straży ochrony kolei, kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym, operatorów żurawi wieżowych
• prace bezpośrednio przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu
• prace członków zespołów ratownictwa medycznego, prace członków zawodowych ekip ratownictwa (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa otworowego)
• prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych
• prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych
• prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.

Nasze ostatnie wpisy:

• Umowa zlecenie z emerytem
• Umowa zlecenie a ubezpieczenie
• Czy pracownik może mieć dwie umowy o pracę?
• Czy umowa zlecenie liczy się do emerytury?
• Samodzielna księgowość. Jak efektywnie prowadzić księgowość na własną rękę?

Szczególne warunki pracy

Praca w warunkach szczególnych to praca, w jakiej pracownik jest narażony na działanie pewnych czynników powodujących trwałe pogorszenie stanu zdrowia. Są to wszelkie czynności, które zatrudniony wykonuje w szczególnych warunkach środowiska, czego konsekwencją jest obniżenie wydolności organizmu. Ustawa dotycząca emerytur pomostowych zawiera wykaz prac w szczególnych warunkach, są tam wymienione:

• ciężkie prace fizyczne: prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy), prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych, prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali nieżelaznych, prace przy ręcznym formowaniu, odlewaniu, czyszczeniu lub szkliwieniu wyrobów ceramicznych, prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych, prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości
• prace na wodzie i pod wodą: prace nurka lub kesoniarza, prace w komorach hiperbarycznych, prace fizyczne ciężkie bezpośrednio przy przeładunku w ładowniach statku, prace na morskich platformach wiertniczych
• prace w powietrzu: prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy
• prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem, prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór.

Czytaj też: List intencyjny

Jakie zawody liczą się do emerytury pomostowej?

Dokładny opis wszystkich prac, które uprawniają osoby do emerytury pomostowej zostały szczegółowo opisane w powyższym artykule. Jednakże jeszcze raz postaramy się przedstawić w skrócie. W pierwszym przypadku ustawa wymienia wykaz stanowisk pracy, które są wykonywane pod ziemią, na wodzie lub pod wodą, w powietrzu w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu.

Praca w szczególnych warunkach należy do bardzo ciężkich prac fizycznych albo prac związanych z bardzo dużym obciążeniem statycznym. 

Wykaz stanowisk pracy wyszczególnia również prace rybaków morskich, wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy, prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór czy fizyczne w podziemnych kanałach ściekowych.

Praca w szczególnych warunkach to również działalność artystyczna jakotancerz zawodowywykonujący prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym. Liczą się także zawody wykonywane w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego.

Jakie zawody mają szczególny charakter? Są to zawody, w których pracownik ponosi szczególną odpowiedzialność oraz sprawność psychofizyczną. Należą do nich maszyniści pojazdów trakcyjnych, wykonywanie pracy kierowców pojazdów uprzywilejowanych, operatorów żurawi lub członkowie całego zespołu ratownictwa medycznego.

Prowadzisz firmę i szukasz profesjonalnych księgowych? Przeczytaj artykuł „Dlaczego warto skorzystać z biura rachunkowego? i skorzystaj z naszych usług księgowych!

Komu przysługuje emerytura pomostowa?

Emerytury pomostowe przysługują osobom ubezpieczonym, urodzonym po 31 grudnia 1948 r. Na podstawie ustawy świadczenie to przyznaje się dla osób wykonujących pracę w szczególnych warunkach bądź o szczególnym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy. Wiele osób na pewno zastanawia się, jakie warunki należy spełnić by otrzymać pomostówkę?

Warunki nabywania emerytury pomostowej (na podstawie przepisów ustawy) dotyczą osób, które:

• ukończą co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni)
• udowodnią minimum 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
• mają minimum 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) stażu ubezpieczeniowego (okresy składkowe i nieskładkowe).

W celu uzyskania emerytury pomostowej należy spełnić wszystkie określone wyżej warunki. W oparciu o przepisy ustawy pomostowej prawo do pomostówki na zasadach ogólnych przysługuje również osobom, który przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach. Prace te są wymienione w przepisach prawa pracy lub w nowym wykazie prac. Świadczenie popularnie zwane pomostówką trafi także do osób, które wykonywały po 31 grudnia 2008 roku ten sam rodzaj szczególnej pracy, wymienionej w nowych wykazach.

Fundusz Emerytur Pomostowych

Fundusz Emerytur Pomostowych jest państwowym funduszem celowym powołanym w celu finansowania emerytur pomostowych. Na podstawie art. 35 ustawy pomostowej składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP) powinno się opłacać od 1 stycznia 2010 r. za osobę pracującą, urodzoną po 31 grudnia 1948 r., która wykonuje pracę w szczególnych warunkach i o charakterze szczególnym. Na podstawie ustawy pomostowej składka za zatrudnionego opłacana jest od dnia rozpoczęcia przez niego pracę (w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze) do momentu rozwiązania stosunku pracy. Składkę finansową w pełni opłaca pracodawca.

Co ciekawe, mimo że emerytura pomostowa przysługuje tylko pracownikom, którzy pracowali na cały etat, to za pracowników  zatrudnionych na część etatu pracodawca również zobligowany jest opłacać składkę na FEP. Składka na FEP wynosi 1,5 % podstawy jej wymiaru.

Ile wynosi emerytura pomostowa i jak ją uzyskać?

Emeryturę pomostową wypłaca Fundusz Emerytur Pomostowych. Ile wynosi emerytura pomostowa? Jaki jest ustalony poziom świadczenia emerytury pomostowej? Wysokość tego świadczenia jest zawsze indywidualnie obliczana i zależy głównie od długości stażu pracy oraz od sumy zgromadzonych składek i kapitału początkowego. W 2022 roku najniższa emerytura pomostowa wynosiła 1338,44 zł brutto. Obecnie emerytura pomostowa nie może być niższa niż emerytura minimalna. Z racji waloryzacji i gwarancji podniesienia seniorom świadczeń, w bieżącym roku emerytura pomostowa powinna wynieść 1588,44 zł i jest to minimalna kwota świadczenia obowiązująca w 2023 roku.

Emerytura pomostowa – jak ją otrzymać?

Pierwszym krokiem pracownika starający się otrzymać emeryturę pomostową jest złożenie przez niego specjalnego wniosku EPOM do właściwego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który zależy od miejsca zameldowania osoby. Należy to zrobić najpóźniej w miesiącu, w którym spełnia wszystkie warunki pozwalające pobierać owe świadczenie (lecz nie szybciej niż 30 dni przed spełnieniem warunków). Konsekwencją niedotrzymania terminów jest odrzucenie wniosku przez ZUS.

Dokumenty potrzebne do emerytury pomostowej:

• informacja o okresach składkowych i nieskładkowych,
• dokumenty potwierdzające okresy pracy/ prowadzenia działalności pozarolniczej/ służby wojskowej/ pobierania zasiłku dla bezrobotnych/ urlopu wychowawczego/ nauki w szkole wyższej,
• dokumenty potwierdzające okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub pracy o szczególnym charakterze,
• dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.,
• zaświadczenie lekarza medycyny pracy o orzeczonej niezdolności do wykonywania prac szczególnych warunkach.

Jak złożyć wniosek o emeryturę pomostową?

Wniosek o przyznanie emerytury pomostowej składa się na 2 sposoby: osobiście lub przez pełnomocnika.

Wszystkie potrzebne dokumenty składa się:

• w placówce,
• przez płatnika składek
• za pośrednictwem operatora pocztowego.

Jeśli przyszły emeryt mieszka za granicą, dokumenty może złożyć za pośrednictwem urzędu konsularnego. Jak to zrobić? Można to zrobić przez elektroniczną skrzynkę podawczą. Formularz gotowego wniosku o emerytury pomostową ZUS Rp-1Epom znajduje się na stronie ZUS. Należy pamiętać o wcześniejszej rejestracji.

Zmiany w emeryturach pomostowych od 2023 roku

Od 1 stycznia 2023 r. obowiązkiem pracodawcy jest poinformowanie zatrudnionych przez niego pracowników wykonujących prace o wykazie stanowisk pracy, na którym są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także o odmowie wpisu do ewidencji pracowników wykonujących takie prace, za których jest obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Jeśli zajdzie sytuacja, że dane stanowisko nie zostanie uwzględnione na liście prac, od 1 stycznia 2023 r. osoby zatrudnione mogą składać skargi do Państwowej Inspekcji Pracy, która od początku bieżącego roku 2023 może w pełni kontrolować wykaz stanowisk pracy i jednocześnie nakazać pracodawcy umieścić danego pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za które widnieje obowiązek opłacania składek.

Czy można pracować, pobierając emeryturę pomostową?

Jeżeli wynagrodzenie za pracę nie przekracza 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, osoba, która je pobiera, może otrzymywać pełną emeryturę pomostową. Świadczenie zostanie zawieszone, jeśli wynagrodzenie jest wyższe niż 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego lub jeśli osoba, która pobiera emeryturę wróci do pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze.

Skontaktuj się z ekspertem!

Chcesz uzyskać poradę od naszego eksperta? Skontaktuj się z nami już teraz i otrzymaj fachowe wsparcie! Nasi eksperci są gotowi pomóc Ci rozwiązać Twoje problemy i osiągnąć sukces.

Dyrektor Finansowa

Zadaj pytanie