Pozostałe 
16 kwietnia 2025
Renta lub emerytura po mężu
Emerytura po mężu. Śmierć małżonka to niezwykle trudne doświadczenie. W tym ciężkim czasie pojawia się wiele pytań dotyczących zabezpieczenia finansowego. Jednym z często zadawanych jest kwestia emerytury po mężu. Aby otrzymać świadczenie emerytalne lub rentowe, konieczne jest spełnienie kilku kluczowych warunków przez osobę, która się o nie ubiega. Czy możliwe jest jednak pobieranie emerytury lub renty przyznanej komuś innemu? Renta lub emerytura po mężu – jakie warunki należy spełnić?
SPIS TREŚCI
- Emerytura po mężu a renta rodzinna – kluczowa różnica
- Emerytura po mężu
- Jak złożyć wniosek o rentę rodzinną po mężu?
- Renta lub emerytura po mężu
Emerytura po mężu a renta rodzinna – kluczowa różnica
Warto na samym początku wyjaśnić, że w polskim systemie ubezpieczeń społecznych nie istnieje świadczenie o nazwie „emerytura po mężu„. Emerytura jest świadczeniem indywidualnym, które przysługuje osobie, która osiągnęła określony wiek emerytalny i posiada wymagany staż pracy. Prawo do emerytury wygasa wraz ze śmiercią uprawnionego.
Jednakże, w sytuacji śmierci małżonka, wdowa lub wdowiec mogą mieć prawo do innego świadczenia, które potocznie nazywane jest „emeryturą po mężu„. Jest to renta, wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Emerytura po mężu
W kontekście śmierci małżonka, często pojawia się pytanie o możliwość pobierania jego emerytury. Warto jednak podkreślić, że w takiej sytuacji nie mówimy o przejęciu emerytury zmarłego, która jest świadczeniem indywidualnym i wygasa wraz z jego śmiercią. Istnieje natomiast inne świadczenie, które może przysługiwać owdowiałemu małżonkowi po spełnieniu określonych warunków – jest to renta rodzinna, potocznie nazywana „emeryturą po mężu” lub „emeryturą po żonie„.
Zobacz, czym jest renta wdowia i jak uzyskać to świadczenie!
Renta nie jest ona przyznawana automatycznie. Aby otrzymać rentę rodzinną, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Można to zrobić osobiście, wysyłając list polecony lub korzystając z platformy internetowej e-ZUS. Właściwym formularzem jest ZUS-Rp2, do którego należy dołączyć następujące dokumenty:
- odpis aktu zgonu zmarłego współmałżonka, potwierdzający datę jego urodzenia i śmierci.
- dowód osobisty lub inny dokument tożsamości wnioskodawcy, potwierdzający jego datę urodzenia.
- odpis aktu małżeństwa (lub w przypadku rozwodu – dokument potwierdzający prawo do alimentów od zmarłego).
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wdowy/wdowca, jeśli podstawa do przyznania renty ma być niezdolność do pracy.
- oświadczenie o braku dochodów z pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności gospodarczej.
Kto może ubiegać się o rentę rodzinną po zmarłym mężu?
Aby otrzymać rentę rodzinną po zmarłym mężu, wdowa musi spełnić określone warunki. ZUS przyznaje to świadczenie, jeśli zmarły mąż w chwili śmierci:
- miał ustalone prawo do emerytury lub spełniał warunki do jej uzyskania,
- miał ustalone prawo do emerytury pomostowej,
- miał ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniał warunki do jej uzyskania,
- pobierał zasiłek przedemerytalny,
- pobierał świadczenie przedemerytalne,
- pobierał nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Dodatkowo, wdowa ubiegająca się o rentę rodzinną po mężu musi spełniać jeden z poniższych warunków:
- w chwili śmierci męża miała ukończone 50 lat lub była niezdolna do pracy,
- wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyło 16 lat (lub 18 lat, jeśli się uczy),
- sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
- ukończyła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy już po śmierci męża, ale nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.
Profesjonalne kadry i płace na wyciągnięcie ręki! Poproś o spersonalizowaną ofertę!
Istnieją również sytuacje, w których wdowa, która nie spełnia powyższych warunków i nie posiada innych źródeł utrzymania, może otrzymać rentę rodzinną przez:
- rok od śmierci męża,
- okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu zawodowym (nie dłużej niż 2 lata od śmierci męża).
Warto zaznaczyć, że renta po rozwodzie z zmarłym mężem jest możliwa, jeśli w dniu jego śmierci wdowa miała prawo do alimentów ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Osoby, które w momencie śmierci małżonka były z nim rozwiedzione, w separacji lub nie pozostawały we wspólności małżeńskiej, również mogą ubiegać się o rentę rodzinną. Jednakże, oprócz spełnienia ogólnych warunków uprawniających do tego świadczenia, konieczne jest, aby w dniu śmierci zmarłego małżonka wnioskodawca posiadał prawo do alimentów z jego strony, potwierdzone wyrokiem sądowym lub ugodą.
Dodatkowo, rozwiedziona małżonka lub ta będąca w separacji ma prawo do renty rodzinnej, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią byłego współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na mocy porozumienia między stronami (ta zasada nie dotyczy rozwiedzionych lub separowanych mężczyzn).
Jak złożyć wniosek o rentę rodzinną po mężu?
Aby ubiegać się o rentę rodzinną po zmarłym mężu, należy złożyć wniosek (druk ZUS-Rp2) do właściwego oddziału ZUS. Można to zrobić osobiście, listownie lub elektronicznie przez platformę e-ZUS. Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:
- odpis aktu zgonu zmarłego męża,
- dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający datę urodzenia wnioskodawczyni,
- odpis aktu małżeństwa (lub dokument potwierdzający prawo do alimentów w przypadku rozwodu),
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wdowy (jeśli renta ma być przyznana z tytułu niezdolności do pracy),
- oświadczenie o braku uzyskiwania dochodów z pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności gospodarczej.
Wysokość renty rodzinnej po zmarłym mężu
Wysokość renty rodzinnej po zmarłym mężu zależy od liczby osób uprawnionych do tego świadczenia i wynosi:
- 85% świadczenia zmarłego – dla jednej osoby uprawnionej (wdowy),
- 90% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,
- 95% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy lub więcej osób.
ZUS zawsze bada uprawnienia zmarłego do wszystkich możliwych świadczeń emerytalno-rentowych i ustala rentę rodzinną w najkorzystniejszej wysokości. Od marca 2025 roku najniższa renta rodzinna wynosi 1 878,91 zł.
Należy pamiętać, że wysokość renty rodzinnej po mężu może ulec zmniejszeniu lub zawieszeniu w przypadku osiągania przychodów przekraczających określone limity. W zależności od wysokości tych zarobków, renta rodzinna może ulec zmniejszeniu lub nawet zawieszeniu. Jeśli miesięczny dochód przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia, wypłata renty rodzinnej zostanie wstrzymana. Natomiast, gdy przychód jest wyższy niż 70%, ale nie przekracza 130% średniej płacy, renta rodzinna zostanie obniżona o kwotę nadwyżki, jednak nie więcej niż wynosi maksymalne dopuszczalne zmniejszenie.
Renta lub emerytura po mężu
Małżonek ma prawo do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, choć powszechnie świadczenie to bywa mylnie nazywane „emeryturą po mężu” lub „emeryturą po żonie”. Należy pamiętać, że renta rodzinna nie jest przyznawana automatycznie – wdowa lub wdowiec muszą złożyć wniosek do ZUS i oczekiwać na jego pozytywne rozpatrzenie. Co istotne, wysokość renty rodzinnej, o którą ubiega się osoba uprawniona po śmierci męża (często określana jako „emerytura po mężu”), może ulec zmniejszeniu lub nawet zawieszeniu, jeśli przekroczy ustalony próg dochodowy.
Wyrok SA w Warszawie z 30 czerwca 2021 roku (sygn. akt III AUa 460/19)
Uzależnienie prawa do renty dla wdowy bez względu na wiek od istnienia przesłanki niezdolności do pracy uregulowane jest wyłącznie w art. 70 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych część druga zdania. Oznacza to, że dotyczy to wdowy, która w chwili śmierci męża nie osiągnęła wieku 50 lat i nie spełniła warunku wychowywania co najmniej jednego z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu i spełniających kryteria wieku, kształcenia się w szkole, całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Konstrukcja normy art. 70 wprowadza dwie odrębne kategorie wdów dożywotnio uprawnionych do renty rodzinnej po mężu, odrębnie wymienione w ust. 1 i 2 tego przepisu, bowiem inne rozumienie tego dożywotniego prawa czyniłoby zbędnym regulację z ust. 2.
Wyrok SA w Warszawie z 30 czerwca 2021 roku (sygn. akt III AUa 460/19)
