Księgowość 
25 października 2023
Fundacja rodzinna w Polsce
Fundacja rodzinna jest rozwiązaniem, które weszło niedawno do polskiego systemu prawnego. Założenie fundacji rodzinnej ma na celu zabezpieczyć przyszłość rodzinny, jednocześnie nie angażując członków rodziny w prowadzony biznes. Czym jest fundacja rodzinna? Czy założenie fundacji rodziny jest trudne? Jaka jest wysokość funduszu założycielskiego? Kto zarządza działalnością fundacji rodzinnej? Jakie są zasady fundacji rodzinnej? Jak wygląda powołanie zarządu fundacji? Na wszelkie wątpliwości odpowiemy w naszym artykule.
SPIS TREŚCI
- Na czym polega fundacja rodzinna?
- Jaki jest cel polskiej fundacji rodzinnej?
- Kim może być fundator fundacji rodzinnej?
- Kto może zostać beneficjentem fundacji?
- Jak działa fundacja rodzinna – zakres działalności
- Jak założyć fundację rodzinną
- Co trzeba zrobić, aby założyć fundację rodzinną?
- Kto kieruje fundacją rodzinną?
- Członkowie rodziny a fundacja rodzinna
- Opodatkowanie fundacji rodzinnej
- Dlaczego warto założyć fundację rodzinną?
- Zadania i korzyści z fundacji rodzinnej
- Różnica między fundacją rodzinną a spółką
- Majątek polskiej fundacji rodzinnej
Na czym polega fundacja rodzinna
Charakter fundacji rodzinnej został dokładnie określony w ustawie z 23 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Zgodnie z nią fundacja rodzinna to osoba prawna. Zakładanie fundacji rodzinnej ma na celu nie tylko gromadzenie mienia, ale również zarządzanie majątkiem (w szczególności kontrola nad majątkiem) w interesie beneficjentów i spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundacje mają osobowość prawną, czyli mają prawo na własny rachunek nabywać prawa, czy zaciągać zobowiązania podobnie jak inne osoby prawne (np. spółki kapitałowe).
Fundacje te od lat funkcjonują w krajach zachodnich. W Polsce można ją założyć od 22 maja 2023 r.
Jaki jest cel polskiej fundacji rodzinnej?
Jakie cele realizuje fundacja rodzinna? Fundacja rodzinna gromadzi oraz zarządza przekazanym majątkiem. Celem fundacji jest zapewnienie środków finansowych beneficjentom, czyli zwykle osobom bliskim fundatorowi. Zasadniczo majątek fundacji jest odrębny od majątku fundatora.
Kim może być fundator fundacji rodzinnej?
Fundatorem fundacji może być każda osoba fizyczna. Warunkiem jest to, by miała pełną zdolną do czynności prawnych. Założenie fundacji rodzinnej w ramach testamentu może mieć tylko i wyłącznie 1 założyciela. W pozostałych przypadkach fundatorów może być więcej. Aby założyć fundację, niezbędny jest fundusz założycielski, którego wartość to minimum 100 tys. zł. W skład funduszu założycielskiego może wchodzić między innymi mienie, pieniądze oraz papiery wartościowe.
Zapisz się do newslettera!
Kto może zostać beneficjentem fundacji?
Beneficjentem fundacji mogą być osoby fizyczne, które są wskazane przez fundatora fundacji rodzinnej. Zgodnie z ustawą beneficjentem fundacji mogą być:
- członkowie rodziny,
- organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego
- sam fundator fundacji rodzinnej.
Beneficjenci mają prawo korzystać z majątku oraz dochodów, generowanych przez fundację na kilka różnych sposobów. Środki przeznacza się głównie na koszty utrzymania, leczenia, lub edukacji. Z kolei organizacje pozarządowe będące beneficjentami wykorzystują środki fundacji do realizacji swoich celów statutowych.
Zobacz: KSeF – Krajowy System e-Faktur
Jak działa fundacja rodzinna – zakres działalności
Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w nieco ograniczonym zakresie.
Fundacja może:
- świadczyć usługi w zakresie najmu i dzierżawy,
- przystępować do spółek handlowych, funduszów inwestycyjnych i uczestniczyć w ich działalności,
- kupować i sprzedawać akcje i obligacje,
- pobierać odsetki z lokat bankowych,
- czerpać korzyści z praw autorskich, licencji, patentów.
Jak założyć fundację rodzinną
Założycielem fundacji rodzinnej jest fundator, który ma prawo powołać fundację na 2 sposoby:
- utworzenie fundacji rodzinnej zakłada złożenie oświadczenia woli (przez fundatora) o powołaniu do życia polskiej fundacji rodzinnej. Fundator składa je przed notariuszem. Akt fundacyjny wystąpi w formie aktu notarialnego.
- na mocy ważnego testamentu – fundator może w testamencie złożyć oświadczenie o utworzeniu fundacji. Biorąc pod uwagę specyfikę testamentu, fundacje powołane w ten sposób będą miały wyłącznie jednego fundatora.
Po złożeniu deklaracji o ustanowieniu fundacji rodzinnej lub otwarciu testamentu zostanie założona fundacja pod nadzorem organizacyjnym. Do czasu zarejestrowania, fundacja będzie uprawniona do ochrony majątku i zarządzania nim w swoim imieniu, w tym do nabywania praw, zawierania umów i prowadzenia działań prawnych.
Polska fundacja rodzinna uzyska status prawnego podmiotu po zarejestrowaniu się w odpowiednim rejestrze. Publiczny rejestr fundacji rodzinnych jest administrowany przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Jak zatem wygląda kwestia podatku dochodowego i inne regulacje podatkowe?
Co trzeba zrobić, aby założyć fundację rodzinną?
Utworzenie fundacji wiąże się z podjęciem następujących działań:
- Złożenie oświadczenia odnośnie ustanowienia fundacji przez akt założycielski lub testament.
- Ustalenie statutu fundacji rodzinnej.
- Sporządzenie spisu całego mienia (ochrona majątku), czyli całego majątku jaki wnosi fundator lub inny członek zarządu fundacji.
- Ustanowienie organów fundacji rodzinnej (Zarząd, Rada Nadzorcza (której ustanowienie jest dobrowolne, chyba, że liczba beneficjentów przekracza 25 osób, oraz Zgromadzenie Beneficjentów).
- Wniesienie właściwej wysokości funduszu założycielskiego.
- Wpis fundacji rodzinnej do rejestru (akta rejestrowe).
Czy wiesz jak obecnie wygląda Wiek emerytalny w Polsce? Przeczytaj nasz artykuł!
Kto kieruje fundacją rodzinną?
W trakcie procesu zakładania fundacji rodzinnej, fundator jest zobligowany do ustalenia regulaminu fundacji. Regulamin powinien zawierać kluczowe aspekty związane z działalnością fundacji, takie jak np. jej nazwę, lokalizację, zamierzony cel utworzenia oraz osoby, które będą korzystały z beneficjów fundacji, wraz z opisem zakresu ich praw i uprawnień. Ponadto, regulamin określi okres trwania fundacji, minimalną wartość funduszu założycielskiego (nie niższą niż 100.000 zł), a także wytyczy procedury związane z nominacją, odwołaniem oraz uprawnieniami i obowiązkami członków organów zarządzających fundacją rodzinna.
Jak wygląda statut i organizacja fundacji?
Statut powinien występować w formie aktu notarialnego. Jest treść określa:
- cele fundacji rodzinnej,
- jej fundusz założycielski,
- majątek w chwili utworzenia,
- zasady działania organów fundacji
- zakres uprawnień przysługujących beneficjentom fundacji.
Statut może także zawierać wytyczne odnośnie inwestowania majątku fundacji rodzinnej.
Koniecznie przeczytaj: Profil Zaufany
Członkowie rodziny a fundacja rodzinna
Organami fundacji rodzinnej jest:
- zarząd,
- zgromadzenie beneficjentów,
- rada protektorów.
Osoby wyznaczone przez fundatora, czyli beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów. Zbiera się ono w wyznaczonych okolicznościach, np. podczas konieczności uzupełnienia składu konkretnego organu lub zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Zapewnia to wpływ rodziny na najważniejsze kwestie związane z działalnością fundacji rodzinnej w perspektywie wielu lat. Powołanie rady protektorów jest fakultatywne. Natomiast jeżeli liczba beneficjentów przekracza 25 osób, fundacja ma obowiązek ustanowić radę protektorów.
Siedziba fundacji będzie mogła się znajdować wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Fundacja rodzinna będzie mogła być tworzona na czas określony albo na czas nieokreślony.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej
Jak wyglądają podatki w polskiej fundacji rodzinnej? Co z opodatkowaniem fundacji rodzinnej? Fundacja korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego (podatek CIT). Inaczej mówiąc – działa ona podobnie do spółki estońskiej. Fundacja rodzinna będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Kiedy fundacja przekaże świadczenia na rzecz beneficjenta, będzie zobowiązana do zapłaty podatku CIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania. Świadczenia, które pobierają beneficjenci podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Chcesz mieć najważniejsze terminy kadrowo-płacowe zawsze pod ręką ? Pobierz nasz planner na 2024r.
Jest tylko jeden wyjątek: Jeśli świadczenie nabył fundator lub jego najbliższa rodzina.
Wtedy też fundator oraz krewni będą zwolnieni od podatku PIT z tytułu otrzymanych świadczeń albo mienia pozostawionego im do dyspozycji po rozwiązaniu fundacji rodzinnej. Krąg osób najbliższych korzystających ze zwolnienia jest szeroki.
Należą do nich:
- małżonkowie,
- zstępni,
- wstępni,
- pasierbowie,
- zięciowie i synowe,
- rodzeństwo,
- ojczym, macocha,
- teściowie fundatora.
Warto pamiętać, że fundacja rodzinna ma prawo realizować obowiązek alimentacyjny (jeśli ciąży on na fundatorze). W tej sytuacji osoba uprawniona do alimentów również skorzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Beneficjenci, którzy nie należą do grona rodziny są zobowiązani do zapłaty podatkiem PIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania. Warto zaznaczyć, że osoby, które otrzymują wsparcie od fundacji nie muszą płacić podatku od darowizn i spadków. Niemniej jednak, fundacja ma możliwość przekazywania środków osobom trzecim, które nie są wcześniej wyznaczonymi beneficjentami określonymi przez założyciela fundacji. W takim przypadku osoba trzecia będzie zobligowana do uiszczenia podatku od spadków i darowizn i nie będzie zobowiązana do opłacania podatku PIT.
Fundacja rodziny może także korzystać z ulgi podatkowej w odniesieniu do dochodów z zysków kapitałowych, w tym dywidend i odsetek otrzymywanych od firm, w których posiada udziały lub akcje.
Dlaczego warto założyć fundację rodzinną?
Właściciele firm rodzinnych decydując się na założenie fundacji rodzinnej mogą liczyć na wiele korzyści, nie tylko w kwestii ochrony majątku rodzinnego ale również zabezpieczenia rodziny i biznesu na pokolenia. Powołanie fundacji rodzinnej pozwala na efektywne zarządzanie majątkiem rodzinnym, co w konsekwencji daje stabilność finansową i pełną kontrolę nad sukcesją pokolenia i dalszym dziedziczeniem. Fundacja rodzinna daje również możliwość wspólnego podejmowania decyzji finansowych przez beneficjentów, co umożliwia uwzględnienie różnorodnych perspektyw i interesów rodzinnych.
Zadania i korzyści z fundacji rodzinnej
Jakie są korzyści z założenia fundacji rodzinnej? Wbrew pozorom jest ich dość sporo.
- Przede wszystkim pozwala ona firmom na ochronę majątku rodzinnego, który jest odrębny od fundatora. Jednocześnie może skutkować to ochroną prywatnego majątku.
- Fundacja pozwala zaplanować sukcesję firmy jej dalszym pokoleniom (z udziałem członków rodziny).
- Ogranicza się ryzyko nieumiejętnego rozporządzania majątkiem kolejnym następcom.
- Fundacja ma prawo korzystać z różnych preferencji podatkowych czy składek ZUS.
- Fundacja rodzinna pozwala na kontrolowanie i efektywne zarządzanie majątkiem rodziny, co przekłada się na stabilność finansową. (tzw. płynność finansowa)
- Fundacja stanowi instytucję prawną, która ma własne zobowiązania i cele, co pozwala oddzielić sprawy finansowe rodziny od fundacji, zapewniając przejrzystość i odpowiedzialność (odpowiedzialność fundacji rodzinnej)
- Fundacja rodzinna umożliwia oddzielenie osobistego majątku fundatora od majątku fundacji, co chroni go przed prywatnymi długami i ryzykiem (ochrona fundatora)
- Zapewnia ład rodzinny w fundacji: fundacja pomaga zdefiniować i utrzymać zasady dziedziczenia i zarządzania majątkiem, promując ład rodzinny.
- Zapewnia integralność majątku: fundacja zapewnia trwałość majątku rodziny, co pozwala na jego długofalowe przekazywanie kolejnym pokoleniom.
- Fundacja może dostosowywać swoje cele i działania do zmieniających się potrzeb i okoliczności rodziny (elastyczność fundacji rodzinnej)
- Korzyści podatkowe: utworzenie fundacji rodzinnej może prowadzić do oszczędności podatkowych, zwłaszcza w przypadku darowizn i dziedziczenia.
Tworzenie fundacji rodzinnej wymaga starannej analizy i planowania, ale może stanowić znakomitą strategię zarządzania majątkiem i przekazywania wartości w rodzinie.
Fundacja rodzinna pozwala pogodzić interesy firmy (rozwój, umacnianie pozycji) z interesami rodziny (jak zabezpieczyć dzieci, wynagrodzić innych członków rodziny, którzy także pracują w firmie rodzinnej). Fundacja rodzinna pozwala bardzo elastycznie określić świadczenia na rzecz członków rodziny, np. przyznać większy udział w zyskach z firmy dzieciom, które pracują w firmie, a mniejsze tym, które nie chcą kontynuować rodzinnego przedsięwzięcia.
Różnica między fundacją rodzinną a spółką
Główną różnicą pomiędzy przedsiębiorstwem a fundacją jest to, że spadkobiercy nie zostają partnerami fundacji i nie posiadają możliwości przekazania swoich praw bądź udziałów swoim następcy. Jeżeli priorytetem rodziny nie jest kontrola nad majątkiem, a spadkobiercy pragną swobodnie wyjść z przedsiębiorstwa rodzinnego i zamienić swój wkład w gotówkę, to fundacja rodzinna może niekoniecznie stanowić najlepszy wybór. Niemniej jednak, jeśli celem rodzinnym jest kontynuacja działalności przez kilka pokoleń (czyli ciągłość firmy), to fundacja rodzinna może spełniać tę potrzebę. Jednak, podobnie jak w przypadku zarządzania firmą, powołując fundację rodzinna, kluczowe jest zastanowienie się nad pytaniem: „Jaki jest cel naszego przedsiębiorstwa?”
Majątek polskiej fundacji rodzinnej
Dla kogo jest fundacja rodzinna? Właściciele firm rodzinnych decydując się na założenie fundacji rodziny powinni wnieść do niej fundusz założycielski. Jego minimalna wartość aktualnie wynosi 100 000 złotych.
W skład funduszu wchodzi:
- mienie
- papiery wartościowe
- pieniądze
- inne prawa.
Na rzecz fundacji można będzie dokonać darowizny. Nie ma ograniczeń co do tego, kto będzie mógł przekazać darowiznę na rzecz fundacji. Dzięki temu majątek fundacji będą mogły zasilać darowizny od różnych podmiotów, a to przyczyni się do realizacji celów określonych przez fundatora.
